کد مطلب:28505 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:142

نخستین جنگ بر سرِ تأویل قرآن












2218.الأمالی- به نقل از بُكَیر بن عبد اللَّه طویل و عمّار بن ابی معاویه، از ابو عثمان بجلی، اذان گوی بنی اَفصی-: شنیدم كه علی علیه السلام در جنگ جمل می گوید: «وَإِن نَّكَثُواْ أَیْمَنَهُم مِّن م بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُواْ فِی دِینِكُمْ فَقَتِلُواْ أَلِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لآَ أَیْمَنَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنتَهُونَ؛[1] و اگر سوگندهایشان را پس از پیمان شكستند و بر دین شما خُرده گرفتند، با پیشوایان كفر، كارزار كنید؛ چرا كه آنان، حرمت سوگند (و پیمان) را رعایت نمی كنند. باشد كه دست بردارند». وقتی این آیه را تلاوت می كرد، سوگند یاد نمود كه با مَصادیق این آیه، از هنگام نزول تا امروز، پیكار نشده است.

بُكَیر می گوید: درباره این سخن، از امام باقرعلیه السلام پرسیدم.فرمود: «آن پیرمرد [ بجلی] راست گفت: علی علیه السلام چنین گفت و چنین هم بود».[2].

2219.الأمالی- به نقل از ابو عثمان، اذان گوی بنی اَفصی-: از علی بن ابی طالب علیه السلام هنگامی كه طلحه و زبیر برای جنگ با وی قیام كردند، شنیدم كه می فرمود: «نسبت به طلحه و زبیر، عذر دارم.آن دو با من از روی رضایت و بدون اجبار، بیعت كردند.سپس بدون پدیده ناشایسته ای [ از ناحیه من]، بیعت با من را شكستند.آن گاه این آیه را تلاوت كرد: "و اگر سوگندهایشان را پس از پیمان شكستند و بر دین شما خُرده گرفتند، با پیشوایان كفر، كارزار كنید؛ چراكه آنان حرمت سوگند (و پیمان) را رعایت نمی كنند. باشد كه دست بردارند"».[3].

2220.قرب الإسناد- به نقل از حنان بن سدیر-: از امام صادق علیه السلام شنیدم كه می فرمود: مردمانی از بصره نزد من آمدند و درباره طلحه و زبیر از من پرسیدند. به آنان گفتم: آن دو از پیشوایان كفر بودند.به راستی كه علی علیه السلام در جنگ بصره، هنگامی كه سواران (سواره نظام) را آماده ساخت، به یارانش فرمود: «در جنگ با این گروه، شتاب مكنید تا نزد خود و خداوندعز وجل و آنان، عذری داشته باشم».

سپس به سوی آنان رفت و فرمود: «ای بصریان! آیا دریافته اید كه در حكمی ستم روا داشته ام؟».

گفتند: نه.

فرمود: «آیا در تقسیم ثروت، جفا كرده ام؟».

گفتند: نه.

فرمود: «آیا حكومت را از روی علاقه به دنیا برای خود وخاندانم به دست گرفتم كه شما بر من خُرده گرفتید و بیعت با من را شكستید؟».

گفتند: نه.

فرمود: «آیا حدود الهی را بر شما جاری ساختم و بر دیگران جاری نساختم؟». گفتند: نه.

فرمود: «پس چرا بیعت من شكسته می شود و بیعت دیگران، شكسته نمی شود؟! من به خوبی در این كار نگریستم و آن را شكافتم و جز كفر یا طغیانگری چیزی در آن ندیدم».

آن گاه بر پیامبرصلی الله علیه وآله درود فرستاد و فرمود: «به راستی كه خداوند- تبارك و تعالی- در كتابش می گوید: "و اگر سوگندهایشان را پس از پیمان شكستند و بر دین شما خُرده گرفتند، با پیشوایان كفر، كارزار كنید؛ چراكه آنان حرمت سوگند (و پیمان) را رعایت نمی كنند.باشد كه دست بردارند"».

سپس امیر مؤمنان فرمود: «سوگند به آن كه دانه را شكافت و آفریدگان را آفرید و محمّدصلی الله علیه وآله را به پیامبری برگزید، اینان، همان مَصادیق این آیه اند و از هنگام نزول این آیه تاكنون با آنان پیكار نشده است».[4].









    1. توبه، آیه 12.
    2. الأمالی، طوسی: 207/131، بشارة المصطفی: 267.نیز، ر.ك: تفسیر العیاشی: 23/78/2.
    3. الأمالی، مفید: 7/73، تفسیر العیاشی: 28/79/2، و 25/78/2.
    4. قرب الإسناد: 327/96، تفسیر العیاشی: 23/77/2.